کتابخانه گایزل: نماد معماری بروتالیسم و تأثیرات آن بر معماری معاصر

۱. مقدمه

کتابخانه گایزل، طراحی شده توسط ویلیام ال. پریرا و همکارانش و تکمیل شده در سال ۱۹۷۰، یکی از نمونه‌های برجسته معماری بروتالیسم است. این ساختمان در دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو واقع شده و به خاطر طراحی آینده‌نگرانه‌اش که عناصر بروتالیسم و آینده‌نگری را ترکیب می‌کند، شناخته شده است. این مقاله به بررسی ویژگی‌های بروتالیسم در این ساختمان، تحلیل نقشه‌ها و نقد معماری آن می‌پردازد.

این کتابخانه به نام آدری و تئودور سئوس گایزل، معروف به دکتر سئوس، به دلیل کمک‌هایشان به دانشگاه نامگذاری شده است. طراحی منحصر به فرد این ساختمان آن را به یک نماد نه تنها در دانشگاه بلکه در جامعه معماری گسترده‌تر تبدیل کرده است. فرم‌های جسورانه و هندسی و سطوح بتنی خام آن اصول معماری بروتالیسم را به نمایش می‌گذارد و آن را موضوع تحسین و جنجال قرار داده است.

۲. زمینه تاریخی

پس از جنگ جهانی دوم، نیاز به فضاهای آموزشی و تحقیقاتی جدید در دانشگاه‌ها افزایش یافت. دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو، به عنوان یکی از دانشگاه‌های پیشرو در زمینه تحقیق و آموزش، تصمیم به ساخت کتابخانه‌ای جدید گرفت که بتواند نیازهای رو به رشد دانشجویان و اساتید را برآورده کند. در این زمان، معماری بروتالیسم به عنوان یک سبک محبوب برای ساختمان‌های عمومی و آموزشی مطرح بود.

دوران پس از جنگ با شهرنشینی سریع و نیاز به زیرساخت‌های جدید مشخص می‌شد. بروتالیسم با تمرکز بر طراحی کاربردی و استفاده صادقانه از مواد، به عنوان یک راه‌حل ایده‌آل برای ساخت ساختمان‌های عمومی دیده می‌شد. این سبک با استفاده از بتن خام، عناصر مدولار و فقدان ویژگی‌های تزئینی شناخته می‌شد. این ویژگی‌ها باعث می‌شد ساختمان‌های بروتالیستی هم اقتصادی و هم بادوام باشند که در زمینه بازسازی پس از جنگ بسیار مهم بود.

۳. معمار و طراحی

ویلیام پریرا، معمار برجسته آمریکایی، به خاطر طراحی‌های نوآورانه و آینده‌نگرانه‌اش شناخته می‌شود. او و شرکت معماری‌اش مسئول طراحی کتابخانه گایزل بودند. فلسفه طراحی پریرا بر صداقت در مواد و ساختار تأکید داشت و او معتقد بود که ساختمان‌ها باید عملکردی و کاربردی باشند. مراحل طراحی و ساخت کتابخانه گایزل شامل برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته برای زمان خود بود.

دیدگاه پریرا برای کتابخانه گایزل ایجاد ساختمانی بود که نه تنها به عنوان فضایی کاربردی برای مطالعه و تحقیق خدمت کند، بلکه به عنوان نمادی از تعهد دانشگاه به نوآوری و برتری نیز باشد. طراحی کتابخانه بازتابی از اعتقاد پریرا به اهمیت ادغام معماری با محیط طبیعی است. ساختار مرتفع ساختمان و استفاده گسترده از شیشه به آن اجازه می‌دهد تا به طور هماهنگ با محیط اطراف ترکیب شود و رابطه‌ای هماهنگ بین محیط ساخته شده و طبیعی ایجاد کند.

۴. ویژگی‌های بروتالیسم در کتابخانه گایزل

کتابخانه گایزل چندین ویژگی کلیدی معماری بروتالیسم را به نمایش می‌گذارد:
   - استفاده از بتن خام: ساختمان به طور برجسته‌ای از بتن خام و بدون رنگ استفاده می‌کند که یکی از ویژگی‌های اصلی طراحی بروتالیسم است. پایه‌های بتنی ساختمان را حمایت می‌کنند و به سمت بیرون گسترش می‌یابند، که ظاهری پویا و قوی ایجاد می‌کند. این استفاده از بتن خام نه تنها عناصر ساختاری ساختمان را برجسته می‌کند بلکه حس پایداری و استحکام ایجاد می‌کند.

   - فرم‌های هندسی:طراحی کتابخانه شامل اشکال هندسی قوی، به ویژه فرم هرم وارونه طبقات بالایی است. این طراحی تأثیر بصری قوی ایجاد می‌کند و عناصر ساختاری ساختمان را برجسته می‌کند. فرم‌های هندسی هم کاربردی و هم زیبایی‌شناختی هستند و سازماندهی واضح و منطقی فضا را فراهم می‌کنند در حالی که ساختاری بصری جذاب ایجاد می‌کنند.

   - طراحی کاربردی: نقشه کتابخانه بسیار کاربردی است و هسته مرکزی آن طبقات مختلف را به هم متصل می‌کند و گردش کارآمد را فراهم می‌کند. طراحی همچنین اجازه می‌دهد تا نور طبیعی به حداکثر برسد و فضای داخلی را روشن و دلپذیر کند. طراحی کاربردی اصول بروتالیسم را منعکس می‌کند که اولویت را به عملی بودن و کارایی می‌دهد.

۵. تحلیل نقشه‌های کتابخانه گایزل

نقشه‌های کتابخانه گایزل نشان‌دهنده طراحی کاربردی و انعطاف‌پذیر آن است. هسته مرکزی طبقات را به هم متصل می‌کند و دسترسی و حرکت درون ساختمان را تسهیل می‌کند. استفاده از پنجره‌های بزرگ شیشه‌ای در هر طبقه اطمینان می‌دهد که نور طبیعی به فضاهای داخلی می‌رسد و محیطی روشن و دلپذیر ایجاد می‌کند.

نقشه‌های طبقات کتابخانه حول یک هسته مرکزی سازماندهی شده‌اند که عناصر اصلی گردش، از جمله آسانسورها و پله‌ها را در خود جای داده است. این هسته مرکزی سازماندهی واضح و منطقی فضا را فراهم می‌کند و حرکت کارآمد بین طبقات را امکان‌پذیر می‌سازد. طبقات بالایی به عنوان فضاهای باز و انعطاف‌پذیر طراحی شده‌اند که می‌توانند به راحتی برای نیازهای متغیر بازپیکربندی شوند. استفاده از پنجره‌های بزرگ و نقشه‌های باز حس باز بودن و شفافیت ایجاد می‌کند و تجربه کلی کاربر را بهبود می‌بخشد.

۶. نقد و بررسی معماری

کتابخانه گایزل به عنوان یکی از نمونه‌های برجسته معماری بروتالیسم، نقدهای مختلفی را به خود جلب کرده است. برخی از منتقدان آن را به خاطر طراحی جسورانه و آینده‌نگرانه‌اش تحسین می‌کنند، در حالی که دیگران آن را "سرد" و "بی‌روح" توصیف می‌کنند. با این حال، بسیاری از افراد به خاطر تأثیر فرهنگی و تاریخی آن، از این ساختمان قدردانی می‌کنند.

حامیان کتابخانه گایزل استدلال می‌کنند که طراحی جسورانه و استفاده از مواد خام آن بیانیه‌ای قدرتمند و پایدار در معماری ایجاد می‌کند. آن‌ها صداقت در مواد و ساختار ساختمان و همچنین طراحی کاربردی و عملی آن را تحسین می‌کنند. منتقدان، از سوی دیگر، استدلال می‌کنند که ظاهر ساده و بدون تزئین ساختمان می‌تواند ناخوشایند و بی‌روح باشد. آن‌ها همچنین به چالش‌های نگهداری و حفظ ساختمان‌های بروتالیستی اشاره می‌کنند که می‌توانند مستعد خرابی باشند و نیاز به نگهداری قابل توجهی داشته باشند.

۷. ساختمان‌های بروتالیستی مشابه

کتابخانه گایزل اغلب با دیگر ساختمان‌های معروف بروتالیستی مقایسه می‌شود. این مقایسه‌ها شباهت‌ها و تفاوت‌های طراحی و فلسفه معماری را برجسته می‌کنند. برخی از ساختمان‌های مشابه شامل مرکز باربیکن در لندن، هابیتات ۶۷ در مونترال و برج ترلیک در لندن هستند.

مرکز باربیکن، لندن: طراحی شده توسط چمبرلین، پاول و بون، مرکز باربیکن یک مجتمع بزرگ مسکونی، فرهنگی و هنری در لندن است. این مرکز دارای سطوح بتنی خام، فرم‌های هندسی جسورانه و یک نقشه پیچیده است که شامل برج‌های مسکونی، سالن کنسرت، تئاترها و یک گلخانه است. مرکز باربیکن نمونه‌ای برجسته از چگونگی ایجاد یک محیط شهری یکپارچه و چندمنظوره توسط معماری بروتالیسم است.

هابیتات ۶۷، مونترال: طراحی شده توسط موشه سفدی، هابیتات ۶۷ یک جامعه نمونه و مجتمع مسکونی در مونترال است. این مجتمع شامل ۳۵۴ واحد پیش‌ساخته بتنی است که در ترکیب‌های مختلف قرار گرفته‌اند تا طراحی منحصر به فرد و مدولار ایجاد کنند. استفاده از بتن خام و تأکید بر مدولاریت و انعطاف‌پذیری ویژگی‌های کلیدی معماری بروتالیسم هستند که در هابیتات ۶۷ به خوبی نمایش داده شده‌اند.

برج ترلیک، لندن: طراحی شده توسط ارنو گلدفینگر، برج ترلیک یک ساختمان مسکونی در لندن است که به خاطر ظاهر قلعه‌مانند خود شناخته می‌شود. این ساختمان دارای سطوح بتنی خام، فرم‌های هندسی جسورانه و یک طراحی کاربردی است که شامل فضاهای مشترک و امکانات است. برج ترلیک نمونه‌ای از چگونگی ایجاد حس جامعه و ارائه فضاهای زندگی کاربردی توسط معماری بروتالیسم است.

۸. احیای بروتالیسم و تأثیرات معاصر 

در سال‌های اخیر، علاقه به معماری بروتالیسم دوباره افزایش یافته است. معماران معاصر از تأکید بروتالیسم بر مواد خام و صداقت ساختاری الهام می‌گیرند و این عناصر را در طراحی‌های مدرن خود به کار می‌برند. این احیا نشان‌دهنده میراث ماندگار بروتالیسم و تأثیر آن بر شیوه‌های معماری معاصر است.

ساختمان‌های معاصر با الهام از بروتالیسم: چندین ساختمان معاصر تحت تأثیر اصول بروتالیسم قرار گرفته‌اند. به عنوان مثال، توسعه تیت مدرن در لندن، طراحی شده توسط هرتزوگ و دمورن، دارای سطوح بتنی خام و فرم‌های هندسی جسورانه است. به همین ترتیب، پردیس ویترا در آلمان، طراحی شده توسط تادائو آندو، شامل سطوح بتنی خام و عناصر طراحی مینیمالیستی است که یادآور معماری بروتالیسم هستند.

فلسفه معماری: احیای بروتالیسم همچنین در فلسفه معماری طراحان معاصر منعکس شده است. بسیاری از معماران امروزی بر اهمیت صداقت در مواد و ساختار تأکید می‌کنند، تزئینات غیرضروری را رد می‌کنند و بر کارکردگرایی و عملی بودن تمرکز دارند. این رویکرد با اصول اصلی معماری بروتالیسم همخوانی دارد و نشان‌دهنده تداوم ارتباط آن در طراحی مدرن است.

درک عمومی: احیای علاقه به بروتالیسم همچنین منجر به بازنگری در درک عمومی شده است. در حالی که ساختمان‌های بروتالیستی زمانی به خاطر ظاهر ساده و بدون تزئین خود مورد انتقاد قرار می‌گرفتند، بسیاری از مردم اکنون طراحی جسورانه و متمایز آن‌ها را تحسین می‌کنند. تلاش‌ها برای حفظ و حفاظت از سازه‌های نمادین بروتالیستی، مانند کتابخانه گایزل، نشان‌دهنده این قدردانی رو به رشد و شناخت اهمیت فرهنگی و تاریخی آن‌ها است.

۹. نتیجه‌گیری

کتابخانه گایزل همچنان یک نمونه مهم و تأثیرگذار از معماری بروتالیسم است. تأکید آن بر مواد خام و صداقت ساختاری همچنان الهام‌بخش طراحان معاصر است و میراث ماندگار این جنبش معماری جسورانه را برجسته می‌کند. طراحی منحصر به فرد و اهمیت فرهنگی این کتابخانه آن را به یک نماد نه تنها در دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو، بلکه در جامعه معماری گسترده‌تر تبدیل کرده است.

خلاصه نکات کلیدی:

- کتابخانه گایزل یک نمونه برجسته از معماری بروتالیسم است که توسط ویلیام ال. پریرا و همکارانش طراحی و در سال ۱۹۷۰ تکمیل شده است.
- این ساختمان دارای سطوح بتنی خام، فرم‌های هندسی جسورانه و طراحی کاربردی است که بر عملی بودن و کارایی تأکید دارد.
- نقشه‌های کتابخانه نشان‌دهنده طراحی کاربردی و انعطاف‌پذیر آن است که هسته مرکزی طبقات مختلف را به هم متصل می‌کند و دسترسی و حرکت را تسهیل می‌کند.
- کتابخانه گایزل نقدهای مختلفی را به خود جلب کرده است، برخی آن را به خاطر طراحی جسورانه تحسین می‌کنند و دیگران آن را "سرد" و "بی‌روح" توصیف می‌کنند.
- این کتابخانه اغلب با دیگر ساختمان‌های معروف بروتالیستی مانند مرکز باربیکن، هابیتات ۶۷ و برج ترلیک مقایسه می‌شود.
- در سال‌های اخیر، علاقه به معماری بروتالیسم دوباره افزایش یافته است و معماران معاصر از اصول آن الهام می‌گیرند.
- تأکید کتابخانه گایزل بر مواد خام و صداقت ساختاری همچنان الهام‌بخش طراحان معاصر است و میراث ماندگار بروتالیسم را برجسته می‌کند.

آینده معماری بروتالیسم:

با ادامه علاقه به معماری بروتالیسم، پتانسیل برای اکتشاف و نوآوری بیشتر در این سبک وجود دارد. معماران معاصر ممکن است همچنان از اصول بروتالیسم الهام بگیرند و آن‌ها را در طراحی‌های جدید و نوآورانه به کار ببرند. علاوه بر این، تلاش‌ها برای حفظ و حفاظت از سازه‌های بروتالیستی موجود اطمینان می‌دهد که اهمیت فرهنگی و تاریخی آن‌ها برای نسل‌های آینده شناخته و قدردانی می‌شود.

فـــرزاد جـــلالــی مــسلــم

زمستان-1403