۱. مقدمه

معماری بروتالیسم یک سبک متمایز است که در دهه ۱۹۵۰ ظهور کرد و با فرم‌های جسورانه و خشن و استفاده از مواد خام مانند بتن، فولاد و شیشه شناخته می‌شود. اصطلاح "بروتالیسم" از کلمه فرانسوی "béton brut" به معنای "بتن خام" گرفته شده است که نشان‌دهنده تأکید این سبک بر نمایش مواد ساختمانی و عناصر ساختاری به جای پنهان کردن آن‌ها است.

۲. زمینه تاریخی

بروتالیسم به عنوان پاسخی به شرایط اجتماعی-اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم توسعه یافت. نیاز به مسکن مقرون به صرفه و ساختمان‌های عمومی کاربردی معماران را به اتخاذ رویکردی عمل‌گرایانه سوق داد که بر عملی بودن و کارکردگرایی تمرکز داشت. این حرکت از سبک‌های تزئینی دهه‌های گذشته فاصله گرفت و فرم‌های ساده و کاربردی را ترجیح داد.

۳. ویژگی‌های کلیدی

ساختمان‌های بروتالیستی به خاطر ساختارهای مینیمالیستی خود شناخته می‌شوند که مواد ساختمانی و عناصر ساختاری را به جای طراحی تزئینی نمایش می‌دهند. ویژگی‌های مشترک شامل بتن یا آجر بدون رنگ، اشکال هندسی زاویه‌دار و پالت رنگی عمدتاً تک‌رنگ است. مواد دیگر مانند فولاد، چوب و شیشه نیز استفاده می‌شوند.

۴. معماران تأثیرگذار و آثار آن‌ها

   - لوکوربوزیه: معروف به Unité d'Habitation در مارسی که اصول زندگی جمعی را نشان می‌دهد.
   - پل رودولف: معروف به مرکز خدمات دولتی بوستون.
   - آلیسون و پیتر اسمیتسون: معروف به باغ‌های رابین هود در لندن.
   - دیگر معماران برجسته شامل ارنو گلدفینگر، معروف به برج ترلیک، و شرکت بریتانیایی چمبرلین، پاول و بون، معروف به مرکز باربیکن.

۵. دوره‌های بروتالیسم

   - بروتالیسم اولیه (دهه ۱۹۵۰-۱۹۶۰): این دوره شاهد توسعه اولیه اصول بروتالیسم بود که معمارانی مانند لوکوربوزیه و اسمیتسون‌ها راه را هموار کردند. ساختمان‌های این دوره اغلب بر پیشرفت اجتماعی و ایده‌های برابری‌طلبانه تأکید داشتند.
   - بروتالیسم بالغ (دهه ۱۹۶۰-۱۹۷۰): در این زمان، بروتالیسم به طور گسترده‌تری مورد استفاده قرار گرفت، به ویژه در ساختمان‌های دولتی، مجتمع‌های مسکونی و مؤسسات آموزشی. فرم‌های جسورانه و مواد خام این سبک برای نماد قدرت و کارکردگرایی استفاده می‌شد.
   - بروتالیسم متأخر (دهه ۱۹۷۰-۱۹۸۰): محبوبیت بروتالیسم در اواخر دهه ۱۹۷۰ کاهش یافت و برخی این سبک را با زوال شهری و توتالیتاریسم مرتبط می‌دانستند. با این حال، بسیاری از ساختمان‌های بروتالیستی از این دوره از اهمیت فرهنگی برخوردار شده و وضعیت حفاظت شده‌ای پیدا کرده‌اند.

۶. ساختمان‌های بروتالیستی نمادین در سراسر جهان

   - مرکز باربیکن، لندن: یک مجتمع مسکونی، فرهنگی و هنری که به خاطر طراحی بتنی خشن خود شناخته می‌شود.
   - هابیتات ۶۷، مونترال: یک جامعه نمونه و مجتمع مسکونی طراحی شده توسط معمار موشه سفدی.
   - برج ترلیک، لندن: یک ساختمان مسکونی طراحی شده توسط ارنو گلدفینگر که به خاطر ظاهر قلعه‌مانند خود شناخته می‌شود.
   - ساختمان هنر و معماری ییل، نیوهیون: طراحی شده توسط پل رودولف، این ساختمان به خاطر سازماندهی پیچیده فضایی و سطوح بتنی خشن خود شناخته می‌شود.

۷. فلسفه پشت بروتالیسم

بروتالیسم ریشه در اصول صداقت در مواد و ساخت دارد. این سبک بر نمایش ساختار و مواد یک ساختمان تأکید دارد و تزئینات غیرضروری را رد می‌کند. این فلسفه با ایده‌های جنبش مدرنیسم در مورد کارکردگرایی و پیشرفت اجتماعی همخوانی دارد و هدف آن ایجاد ساختمان‌هایی است که نیازهای جامعه را برآورده کنند.

۸. انتقادات و جنجال‌ها

بروتالیسم یک سبک قطبی بوده است و منتقدان اغلب آن را "سرد" یا "بی‌روح" توصیف می‌کنند. برخی ساختمان‌های بروتالیستی را با زوال شهری و توتالیتاریسم مرتبط می‌دانند که منجر به تخریب بسیاری از سازه‌ها شده است. با این حال، یک قدردانی رو به رشد برای زیبایی‌شناسی جسورانه و اهمیت تاریخی بروتالیسم وجود دارد و تلاش‌هایی برای حفظ و حفاظت از ساختمان‌های نمادین انجام می‌شود.

۹. احیای بروتالیسم در معماری معاصر

در سال‌های اخیر، علاقه به معماری بروتالیسم دوباره افزایش یافته است. معماران معاصر از تأکید بروتالیسم بر مواد خام و صداقت ساختاری الهام می‌گیرند و این عناصر را در طراحی‌های مدرن خود به کار می‌برند. این احیا نشان‌دهنده میراث ماندگار بروتالیسم و تأثیر آن بر شیوه‌های معماری معاصر است.

۱۰. نتیجه‌گیری

معماری بروتالیسم همچنان یک سبک مهم و تأثیرگذار در تاریخ معماری است. تأکید آن بر مواد خام و صداقت ساختاری همچنان الهام‌بخش طراحان معاصر است و میراث ماندگار این جنبش معماری جسورانه را برجسته می‌کند.

فـــرزاد جـــلالــی مــســلــم

پاییز-1403