موضوع:

کاوش در طراحی بیوفیلیک: افزایش رفاه و پایداری از طریق معماری الهام گرفته از طبیعت و طراحی داخلی

طراحی بیوفیلیک یک مفهوم است که در زمینه معماری و طراحی داخلی در سال‌های اخیر توجه زیادی به خود جلب کرده است. این رویکرد بر ارتباط بین انسان‌ها و طبیعت تأکید دارد و سعی دارد عناصر و الگوهای طبیعی را به محیط ساخته شده ادغام کند تا بهبود روحیه، بهره‌وری و کیفیت زندگی کلی را تقویت کند. در این بررسی جامع از طراحی بیوفیلیک، به ریشه‌ها، اصول، مزایا، کاربردها و نمونه‌ها خواهیم پرداخت تا درک کاملی از این فلسفه طراحی تحولی ارائه دهیم.

ریشه‌های طراحی بیوفیلیک:

طراحی بیوفیلیک الهام گرفته از بیوفیلی، یک اصطلاحی که توسط زیست‌شناس ادوارد او. ویلسون در دهه ۱۹۸۰ معرفی شد. بیوفیلی به تمایل ذاتی انسان‌ها به برقراری ارتباط با طبیعت و سایر اشکال زندگی اشاره دارد. ویلسون پیشنهاد داد که انسان‌ها به دلیل تاریخ تکاملی خود در محیط‌های طبیعی، یک تمایل ذاتی به طبیعت دارند. این مفهوم پایه‌ای برای طراحی بیوفیلیک بود که سعی در برآورده کردن این نیاز ذاتی انسان‌ها به طبیعت در محیط ساخته شده دارد.

اصول طراحی بیوفیلیک:

طراحی بیوفیلیک تحت تأثیر چندین اصل کلیدی قرار دارد که هدف آن ایجاد محیط‌هایی است که سلامت و رفاه انسانی را حمایت می‌کنند. این اصول شامل موارد زیر می‌شود:

1.طبیعت در فضا: ادغام عناصر مستقیم یا غیرمستقیم طبیعت، مانند نور طبیعی، گیاهان، ویژگی‌های آب، و مواد طبیعی، به محیط ساخته شده.
   
2.شکل‌ها و اشکال طبیعی: استفاده از اشکال، الگوها و بافت‌های آلی الهام‌گرفته از طبیعت در عناصر معماری و طراحی داخلی.
   
3.الگوها و فرآیندهای طبیعی: تقلید از الگوها و فرآیندهای طبیعی، مانند فراکتال‌ها، ریتم‌ها و چرخه‌ها در طراحی برای ایجاد فضاهای دیداری و هماهنگ.
   
4.فرصت و پناهگاه: فراهم کردن فرصت‌هایی برای هر دو دیدار (نمایی از محیط اطراف) و پناهگاه (فضاهای پناهگاه و ایمن) برای ایجاد احساس امنیت و ارتباط با فضای خارجی.
   
5.تجربه حسی: جذب حس‌ها از طریق عناصری مانند نور طبیعی، هوای تازه، صداهای طبیعت، و مواد لمسی برای ایجاد تجربه چندحسی.
   
6.مواد بیوفیلیک: استفاده از مواد طبیعی و پایدار در ساخت و طراحی داخلی برای حمایت از پایداری محیطی و رفاه انسانی.

مزایای طراحی بیوفیلیک:

ادغام اصول طراحی بیوفیلیک در محیط ساخته شده مزایای گسترده‌ای برای ساکنان، محیط زیست و جامعه به طرف می‌کشد. برخی از مزایا عمده عبارتند از:

1.بهبود رفاه: طراحی بیوفیلیک به کاهش استرس، افزایش خلق و خو و بهره‌وری، و بهبود کلی رفاه ساکنان ساختمان منجر می‌شود.
   
2.تقویت عملکرد شناختی: تماس با عناصر و الگوهای طبیعی با بهبود عملکرد شناختی، خلاقیت و تمرکز مرتبط شده است.
   
3.سلامت و شفا: طراحی بیوفیلیک می‌تواند فرایندهای شفا را در محیط‌های بهداشتی پشتیبانی کند و به زمان‌های بهبود سریع‌تر برای بیماران کمک کند.
   
4.شیوه‌های پایدار: با ادغام مواد طبیعی، نورپردازی طبیعی و استراتژی‌های طراحی غیرفعال، طراحی بیوفیلیک پایداری را ترویج می‌کند و تأثیر زیست‌محیطی ساختمان‌ها را کاهش می‌دهد.
   
5.ارتباط با طبیعت: طراحی بیوفیلیک ارتباط عمیق‌تری با طبیعت، حتی در محیط‌های شهری، ترویج می‌کند و آگاهی و مسئولیت پذیری زیست‌محیطی را ترویج می‌کند.

کاربردهای طراحی بیوفیلیک:

طراحی بیوفیلیک می‌تواند در گستره‌ای از پروژه‌های معماری اعمال شود، از ساختمان‌های مسکونی، دفاتر، مدارس، اماکن بهداشتی، فضاهای خرده‌فروشی، و فضاهای عمومی. برخی از کاربردهای رایج طراحی بیوفیلیک عبارتند از:

1.سقف‌های سبز و دیوارهای زنده: ادغام گیاهان در سقف‌ها و دیوارها برای بهبود کیفیت هوا، کاهش اثر جزیره گرمایی، و فراهم کردن محیط زیست برای جانوران.
   
2.نورپردازی طبیعی: بیشینه‌سازی نور طبیعی در فضاهای داخلی از طریق قرار دادن استراتژیک پنجره‌ها، سقف‌های شیشه‌ای، و چاه‌های نور برای کاهش مصرف انرژی و بهبود رفاه.
   
3.مواد طبیعی: استفاده از موادی مانند چوب، سنگ، بامبو، و کرک که دارای ظاهر طبیعی و تأثیر زیست‌محیطی کمی هستند.
   
4.الگوهای بیوفیلیک: ادغام الگوهای طبیعی، مانند فراکتال‌ها، حلزونی‌ها، و موج‌ها در عناصر معماری، کفپوش‌ها، و پوشش‌های دیواری برای ایجاد جذابیت بصری و احساس هماهنگی.
   
5.عناصر آب: ادغام عناصر آبی مانند چشمه‌ها، آبگردها، و دیوارهای آبی برای ایجاد فضای آرام‌بخش و تازه.

نمونه‌های طراحی بیوفیلیک:

بسیاری از پروژه‌های معماری در سراسر جهان اصول طراحی بیوفیلیک را در عمل نشان می‌دهند. برخی از نمونه‌های قابل ذکر عبارتند از:

1.پروژه ادن (انگلستان): مجموعه‌ای از بیوم‌های متصل به یکدیگر که گونه‌های گیاهی متنوع را در خود جای داده‌اند، پروژه ادن تجربه فراگیری از طبیعت برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند در حالی که آموزش و حفاظت از محیط زیست را ترویج می‌کند.
   
2.برج‌های بوسکو ورتیکاله (ایتالیا): طراحی شده توسط استفانو بوئری، برج‌های بوسکو ورتیکاله در میلان شامل هزاران درخت و گیاه روی نمای خود هستند که یک جنگل عمودی ایجاد می‌کنند که کیفیت هوا و تنوع زیستی شهر را بهبود می‌بخشد.
   
3.گنبد‌های آمازون (ایالات متحده): واقع در سیاتل، گنبد‌های آمازون سه گنبد شیشه‌ای با گیاهان فراوان داخلی هستند که یک فضای کاری بیوفیلیک برای کارمندان آمازون برای ارتباط با طبیعت در حال کار فراهم می‌کنند.
   
4.فرودگاه چانگی سنگاپور (سنگاپور): شناخته شده به خاطر باغ‌های داخلی گسترده‌اش، عناصر آبی، و نور طبیعی، فرودگاه چانگی سنگاپور تجربه بیوفیلیکی را برای مسافران ارائه می‌دهد که استرس را کاهش می‌دهد و محیط فرودگاه را بهبود می‌بخشد.
   
5.مرکز بولیت (ایالات متحده): به عنوان یک الگوی طراحی پایدار، مرکز بولیت در سیاتل عناصر بیوفیلیکی مانند تهویه طبیعی، نورپردازی طبیعی، و سقف‌های سبز را برای ایجاد یک ساختمان اداری سالم و با کارایی انرژی بالا ادغام کرده است.

نتیجه‌گیری:

در پایان، طراحی بیوفیلیک یک رویکرد جامع به معماری و طراحی داخلی است که سعی در ایجاد ارتباط مجدد انسان‌ها با طبیعت در محیط ساخته شده دارد. با ادغام عناصر، الگوها و فرآیندهای طبیعی در فضاها، طراحی بیوفیلیک رفاه، پایداری و ارتباط عمیق‌تری با جهان طبیعی را ترویج می‌کند. با افزایش آگاهی از مزایای طراحی بیوفیلیک، معماران، طراحان و صاحبان ساختمان به این فلسفه طراحی تحولی را برای ایجاد محیط‌هایی سالم‌تر، پایدارتر و الهام‌بخش‌تر برای همه پذیرفته‌اند.

فرزاد جلالی مسلّم-1402

en.farzadjalali@gmail.com

www.jalaliarch.ir